 | |
| | |
"Chartered Accountants ANZ” байгууллагаас "Австрали, Шинэ Зеланд Улс авлигатай юу?” хэмээх тайланг бэлтгэн гаргаад байна. Тайланд дурдсанаар Австрали, Шинэ Зеланд улс нь бүс нутгийн хэмжээнд авлига хамгийн ихтэй улс орнуудтай хийж буй гадаад худалдааных нь хэмжээ нэмэгдэж байгаа нь авлигын эрсдлийг улам бүр нэмэгдүүлж байгааг онцолжээ. Тус хоёр улс авлигын эсрэг цаг алдалгүй 10 үйл ажиллагааг авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай байгааг зөвлөмж болгосон байна.
Уг зөвлөмж нь:
1. Төрийн байгууллага гэрээ байгуулахдаа ил тод байдлыг улам бүр нэмэгдүүлэх
Төрийн байгууллага авлига, хээл хахуульд өртөх боломж өндөртэй байдаг. Тиймээс ил тод байдлыг нэмэгдүүлснээр томоохон гэрээг хууль бусаар байгуулахаас сэргийлэх болно. Иймд гэрээ байгуулахад ирүүлсэн тендерийн саналуудыг ил тод, нээлттэй болгох зэрэг нь гэрээ байгуулах үйл явц дахь хариуцлагатай байдлыг нэмэгдүүлэх болно.
2. Өмнө нь авлигын асуудалд холбогдож байсан бол дахин гэрээ байгуулахгүй байх
Өмнө нь ямар нэгэн байдлаар авлига, хээл хахуулийн хэрэгт холбогдож байсан бол тухайн байгууллага, хувь хүн, түүний салбар компанитай гэрээ байгуулахгүй байх, түүнийг хориглох. Канад Улсад энэ аргыг ашиглаж байгаа ба Австрали, Шинэ Зеланд Улс энэ аргыг ашиглах шаардлагатай.
3. Авлигын эсрэг бодлого хэрэгжүүлэхгүй байгаа компаниудтай төрийн байгууллага гэрээ хийхгүй байх
Төрийн байгууллагатай гэрээ байгуулахаар санал ирүүлж байгаа аж ахуйн нэгжүүд өөрийн компани, аж ахуйн нэгждээ авлигын эсрэг санаачилга, бодлого хэрэгжүүлдэг байхыг шаардах. Ялангуяа, эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагаас дотоод хяналт, ёс зүйн бодлогын талаар сайн туршлага бүхий зөвлөмжийг гаргасан байдаг.
4. Авлигаар олсон хөрөнгийг хураах байдлыг нэмэгдүүлэх
Тодорхой нөхцөл байдалд хөрөнгө хураах үйл ажиллагааг хууль эрх зүйн хүрээнд зөвшөөрсөн байгаа ч бодит байдал дээр хэрэгжилт хангалтгүй байна. 2010 онд Их-20-ийн ажлын хэсгээс авлигаар олсон хөрөнгийг хураах, мөн авлигач албан тушаалтнуудад виз олгохоос татгалзах журам гаргасан байдаг.
5. Хувийн хэвшил дэх авлига, хээл хахуулийн эсрэг бодлогыг дэмжих
Авлигыг илрүүлэх үндсэн арга хэрэгслүүд бол 3-дагч талын хяналтыг нэмэгдүүлэх, аудитын хяналтыг тогтмолжуулах, санхүүгийн мэдээлэлд дүн шинжилгээ хийх, шударга ёсны бодлого барих, ажилтнуудаа сургах зэрэг байдаг бөгөөд хувийн хэвшилд эдгээр бодлогод дэмжлэг үзүүлэх хэрэгтэй юм.
6. Шүгэл үлээгчдийг урамшуулах
Хууль бус хөрөнгийг илчилсэн үед шүгэл үлээгчдэд дэмжлэг үзүүлэх, хамгаалах механизм байдаг ч тэднийг шагнах, урамшуулах тогтолцоо байхгүй байна. Зарим улс орнуудад татварын талаарх шүгэл үлээгчдийг тодорхой хувь хэмжээгээр шагнаж эхэлсэн.
7. Хээл хахуулийн асуудлаар хил дамнасан хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх
Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллагаас хил дамнасан хамтын ажиллагаа, ялангуяа, гадаадын хээл хахуулийг мөрдөн шалгах, яллах үйл ажиллагаанд хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхийг зөвлөмж болгосон байдаг. Австрали, Шинэ Зеланд Улсууд гадаадын хээл хахуулийн хэргийг яллах үйл ажиллагаанд үр дүнгүй байгааг онцолж байна.
8. Илүү өргөн хүрээнд, хатуу хариуцлага хүлээлгэх
Үр дүнтэй байдлаар хариуцлага тооцож байх нь авлигаас урьдчилан сэргийлэх нэг алхам болдог. Хэдий тийм ч, зөвхөн Шинэ Зеланд Улсад гадаадын хээл хахуульд хариуцлага хүлээлгэх эрх зүйн боломж байгаа ч хэрэгжүүлэхгүй байна. Авлигын гэмт хэрэгт илүү өргөн хүрээнд, хатуу хариуцлага хүлээлгэх сайн туршлагын нэг бол Их Британийн Хээл хахуулийн эсрэг 2010 оны хууль бөгөөд авлигыг бууруулахад үр дүнтэй арга юм.
9. "Facilitation payments ”-д татвараас чөлөөлөх явдлыг хязгаарлах
Ямар нь хээл хахууль (хууль бус), эсхүл ямар нь "Facilitation payments” (хууль ёсны) болохыг нарийн ялгааг гаргахад төвөгтэй байдаг. Мөн бодит байдалд зарим газар "Facilitation payments”-д татвараас хасалт хийх боломжтой байгаа бөгөөд энэ байдлыг хязгаарлах шаарлагатай байна.
10. Австрали, Шинэ Зеландын хөрөнгийн биржид бүртгүүлэхдээ авлига, хээл хахуулийн бодлоготой байх
ТИ-аас боловсруулсан Компанийн засаглалын зөвлөмжид хээл хахууль, бусад төлбөрийн талаар тусгасан байдаг бөгөөд үүнийг нэвтрүүлэх хэрэгтэй. Үүнээс гадна, авлига, хээл хахуулийн эсрэг бодлоготой байхыг хөрөнгийн биржийн компаниудаас шаардах.
Эх сурвалж: charteredaccountantsanz.com
Засгийн газрын гишүүд дан дээлтэй байх нь зөв үү?
