О.Батнайрамдал "Миний хувьд 2013 онд Харвардын их сургуульд орчхоод Боловсролын зээлийн сангийн ярилцлагад унаж байсан. Уг сан бүгдэд хүртээмжтэй бус, хар хайрцаг санагдсан.

БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан Боловсролын зээлийн сангийн мэдээллийг ил тод болгосон. Олон нийтэд ил тод мэдээллийн 300 орчим эх сурвалж байдаг юм байна. Эдгээрт анализ хийж үзэхэд уг сан потенциалтай залуусыг гадаадад сургах хөрөнгө оруулалт хийх ёстой байтал сүүлийн 30 жилд юу болоод өнгөрсөн бэ гэдэг хар хайрцгийг дэлгэж байна.  Боловсролын зээлийн сангийн хулгай гэж нэрлээд байгаагийн учрыг тайлбарлая.

Боловсролын зээлийн сан анх 1993 онд сургалтын зээлийн сан нэртэйгээр байгуулагдсан байна. Ингэхдээ санхүүгийн дэмжлэг зайлшгүй шаардлагатай хүүхдүүдэд зээл олгоно гэсэн байгаа юм. Яг 30 жилийн дараа санхүүгийн дэмжлэг зайлшгүй хүүхдүүддээ очсон уу гэдэг нь асуудал дагуулсан хэвээр байна.

Тус сан 1997 оноос гадаадад суралцах зээл олгожээ. 2008 онд бакалавр, магистр, докторын зээл олгох журам гарчээ. Эх орондоо ирээд 5 жил ажиллавал зээл төлөгдсөнд тооцогдоно гэдэг журам 2012 онд хүчингүй болсон байна.

2011 онд батлагдсан Дээд боловсролын санхүүжилт, суралцагчийн нийгмийн баталгааны тухай хуулийн 8.8-д Боловсролын зээлийн сангаар гадаадад сурахад авсан зээлийг төсвийн мөнгөөр эргэн төлүүлэх, хөнгөлөх, чөлөөлөх, хүчингүй болгох журмыг зөвхөн УИХ батална хэмээн заасан байдаг. Энэ дагуу УИХ журам гаргах ёстой ч одоо хүртэл гараагүй. Зээлээс чөлөөлөгдөнө гэсэн агуулга нь хуулиа зөрчсөн. 

Боловсролын зээлийн сан олон залууст оюуны хөрөнгө оруулалт хийсэн нь зөв. Гэхдээ гадаадад сурах оюутнуудад өгсөн зээл буруу замаар будаа тээсэн. 

Гадаадад сурсан 2,368 оюутанд 363 тэрбум төгрөгийг тус сангаар дамжуулж улсын төсвөөс зээл олгосон байна. Эдгээрээс 421 нь бакалаврын түвшний оюутан бөгөөд 167 тэрбум төгрөг, магистр, докторт 1,947 оюутныг суралцахад тус сангаас 196 тэрбум төгрөгийг зарцуулжээ. Энэ зээлийг зөв олгосон бол мөнгөөр үнэлшгүй хөрөнгө оруулалт юм.

Гадаадад суралцсан бакалаврын түвшний 421 оюутны 167 тэрбум төгрөг 100% төлөгдөөгүй бол магистр, докторын 196 тэрбум төгрөг 99% нь төлөгдөөгүй байна. Боловсролын зээлийн сангаар гадаадад сурсан хүмүүс зээлээ эргэн төлнө гэж боддоггүй нь харагдаж байна.

БЗС-гийн 196 тэрбум төгрөгөөр гадаадад магистр, докторт суралцсан 1,947 оюутны 41% буюу 867-г нь сайдын тушаалаар зээлийн эргэн төлөлтөөс чөлөөлөгдсөн байгаа юм. БЗС-гаас авсан зээлээс чөлөөлөх журмыг УИХ батална гэж хуульд заасан ч сайдын тушаалаар чөлөөлөлтүүд хийгдсэн нь хууль бус. УИХ журмаа батлахгүй байгаа нь хардлага төрүүлж байна.

2008 оноос хойш үе үеийн Боловсролын сайд нарын тушаалаар БЗС-гаас зээл авсан хүмүүс чөлөөлөгдсөн байдаг юм байна. 2012-2016 онд Л.Гантөмөрийг боловсролын сайд байх үед хамгийн их буюу 435 хүүхдийн магистр, докторын зээлийг тэглэжээ. Энэ нь өнөөдрийн ханшаар тооцвол 40.6 тэрбум төгрөгийн зээл тэглэгдсэн байна. 

867 хүүхдийг БЗС-гийн зээлийн эргэн төлөлтөөс чөлөөлсөн үндэслэлийг авч үзвэл, 2013 оны дөрөвдүгээр сарын 27-ны өдрийн Засгийн газрын 19 дүгээр хуралдааны тэмдэглэлийн дагуу байх юм. Засгийн газрын хуралдааны уг тэмдэглэлд БЗС-гийн зээлээр гадаадад төгссөн суралцагчдыг сургалтын төлбөрөөс чөлөөлөх асуудлыг шийдвэрлэх, барьцаа, эд хөрөнгө, тэдний холбогдох арга хэмжээг хууль тогтоомжийн хүрээнд судлан шийдвэрлэ гэснийг үндэслэн эдгээр хүмүүсийг БЗС-гийн зээлээс чөлөөлсөн нь хууль эрхзүйн үндэслэл биш гэж харж байна.

БЗС-гаас олгосон 363 тэрбум төгрөгийн зээлийн ойролцоогоор 90% өндөр албан тушаалтан, мэдээлэлд ойр хүмүүсийн хүүхдүүд авсан байгаа юм" хэмээн ярилаа.